Reli-gekte in Oeganda

Of de titel taalkundig wel kan, betwijfel ik, maar gaandeweg dit verhaal wordt wel duidelijk wat we hiermee bedoelen. We verlieten jullie de vorige keer aan de grens van Kenia en Oeganda, toen ’s ochtends een politieman dacht wat parkeergeld van ons te kunnen incasseren.

Daar kwam ik goed weg

Nog maar net uit bed, liet ik hem weten, dat wij daar heel anders over dachten, maar dat we wel met hem daarover van gedachten wilden wisselen, zodra we aangekleed waren. Misschien dat hij in de tussentijd zijn baas even wilde halen? Kennelijk had hij weinig vertrouwen in de uitkomst van die discussie, want toen wij naar buiten kwamen, was hij in geen velden of wegen meer te bekennen. Overigens zou dit incident een verkeerd beeld kunnen geven van de lokale Hermandad, want wij kunnen niet anders zeggen, dan dat wij uiterst correct behandeld worden. In de eerste plaats zie je zowel in Kenia als ook in Oeganda weinig politie op straat. Als er controleposten zijn onderweg, worden wij steevast door gewuifd. En als ik, die ene zeldzame keer, bergaf, wind in de rug, eens een keer te hard een bebouwde kom in rijd en betrapt wordt, dan mondt dit uit in een zeer geanimeerd gesprek met een van de politiemannen. Hij blijkt zijn opleiding genoten te hebben bij een Nederlandse missionaris en heeft daarmee een zwak voor Nederland gekregen. We bekijken samen de wereldkaart, zoals die op de zijkant van ons Mannetje geplakt zit. Of we misschien ook een Nederlandse vlag voor hem hebben? Helaas, die hebben we niet. Jammer. Handen schudden en we mogen weer verder rijden! Van de grens zijn we linea recta naar Jinja gereden, dat aan Lake Victoria ligt, daar waar de Nijl aan zijn ruim 6.000 kilometer lange reis begint naar de Middellandse zee. Lake Victoria is het grootste meer van Afrika en het op een na grootste meer in de wereld; groter dan Nederland. In het midden van de 19e eeuw woedde met name in Engeland een hevige discussie over de vraag waar de Nijl haar oorsprong vond. Er werden expedities uitgerust en op een gegeven moment vormden zich twee kampen: die van Burton en die van Speke. De eerste zag Lake Tanganyika als de bron, terwijl laatstgenoemde overtuigd was van Lake Victoria. Voor beide stellingen ontbrak echter het harde bewijs. Dat werd uiteindelijk geleverd door de beroemde Stanley, na een eerdere vruchteloze poging van de niet minder beroemde Livingstone. Speke, inmiddels al lang daarvoor door een noodlottig ongeval omgekomen, hij struikelde tijdens een jachtpartij en schoot zichzelf dood, kreeg postuum alle eer. Dat komt ook tot uitdrukking middels het bescheiden monument, dat in Jinja op de oever van de Nijl is aangebracht en dat wij uiteraard ook bezocht hebben. Voor de volledigheid vermelden we nog even, dat we het hier over de Witte of Victoria Nijl hebben; de langste. Er is ook nog een blauwe Nijl, die zijn bron in Ethiopië heeft en zich later bij de Witte Nijl voegt. De Witte Nijl vervolgt vanaf Lake Victoria zijn weg naar Lake Albert op de grens met DRC Congo, maar voordat hij in dat meer vloeit moet hij eerst door een zeer nauwe doorgang van amper 6 meter breed: de Murchison Falls. Nu hebben watervallen een grote aantrekkingskracht op uw scribent, dus zijn wij na Jinja naar het nationale park met de gelijknamige naam getogen. Je komt dan in een uithoek van Oeganda, waar alle verharde wegen ophouden en je je dus noodgedwongen weer op gravelwegen moet begeven. De camping, die we op het oog hadden, was prachtig gelegen met een mooi uitzicht op de Nijl, maar toen we daar aankwamen leek het qua voorzieningen aanvankelijk helemaal niets. Het gebouwtje met het sanitair was op slot en leek in geen tijden gebruikt. De kraan op het terrein gaf geen water. Maar zie, amper hadden we kunnen protesteren of daar kwam een hele ploeg aan gemarcheerd vanuit de bijbehorende lodge. Omdat de camping nogal ver van het hoofdgebouw af lag, was men bang, dat de spullen in een onbewaakt ogenblik gestolen zouden worden. Als er geen gasten waren, werd de hele watervoorziening compleet afgebroken en achter slot en grendel bewaard. Omdat ze nu weer gasten hadden, wij dus, werd alles weer gemonteerd. Bovendien werd vanaf datzelfde moment een wacht geïnstalleerd, die samen met zijn collega 24 uur per dag ons en onze spullen bewaakte. Tegen het vallen van de avond maakte hij een kampvuur aan, dat de hele nacht bleef branden. Zo’n service hadden we nog nooit eerder meegemaakt. De volgende dag hebben we een boottocht gemaakt naar de voet van de waterval. Het Murchison Falls NP werd rond 1960 beschouwd als een van de mooiste parken van Oost Afrika. Met name de enorme populatie olifanten maakte het park beroemd: kuddes bestaande uit meer dan 500 exemplaren waren gemeengoed. Maar ook werden 26.500 buffels en 14.000 nijlpaarden geteld naast de vele neushoorns. Maar tijdens het bewind van Idi Amin en de roerige jaren daarna, werden al die dieren nagenoeg uitgeroeid. Eerst de vroege negentiger jaren van de vorige eeuw, bracht het keerpunt. Hoewel nog lang niet terug op het niveau van voor het Idi Amin tijdperk, begint de fauna zich weer aardig te herstellen en is het weer rijk aan wild. Tijdens de boottocht zien we naast honderden nijlpaarden ook alweer veel olifanten langs de oever, die hun dorst lessen in de rivier. De voet van de waterval is best aardig om vanaf het water te zien, maar men krijgt pas echt een goed beeld van het geweld, waarmee de Nijl zich door die engte perst, door hem van bovenaf te bekijken. Logisch dus, dat we de volgende dag met de auto er naar toe wilden. We gaan het maar niet meer hebben over toegangsprijzen, want daar hebben we jullie al genoeg mee verveeld, maar het was weer helemaal bingo! Naast de waterval hoopten we natuurlijk ook nog wat wild te zien, maar daar bleven we helaas van verstoken. Waarschijnlijk houdt het wild zich allemaal in de buurt van de rivier op in deze droge tijd. Het meest wilde dat we meemaakten waren agressieve vliegen (Tetse?) waardoor we onze ramen dicht moesten houden. Gelukkig was de waterval heel indrukwekkend en maakte daarmee veel goed. Het verval is niet meer dan 45 meter, maar als een rivier van meer dan 100 meter breed over een korte afstand wordt teruggebracht tot zes meter, dan kun je wel nagaan, wat dat voor geweld oplevert. Als je naar het woest schuimende water staat te kijken en je hebt gelezen, dat Idi Amin hier zijn (vermeende) tegenstanders levend in gedumpt heeft, dan vraag je je toch echt af hoe iemand überhaupt op het idee kan komen. Zo’n 36 kilometer na deze barrière mondt de Nijl uit in Lake Albert om dit meer aan de noordkant vrijwel meteen weer te verlaten. Met een bezoek aan de Murchison Falls hebben we ook meteen het meest noordelijk punt bereikt van deze reis; vanaf nu gaat het weer zuidwaarts. De eerste dagen rijden we uitsluitend op gravelwegen, wat normaal al geen pretje is, maar met een gehandicapte in de wagen, wordt het nog vervelender. Campings zijn in de verste verte niet te vinden, dus moeten we weer eens ouderwets een bushcamp zien te vinden. Dat valt hier niet mee, want vrijwel overal wonen mensen en is het land in cultuur gebracht. Niettemin vinden we een plaats, die wel voldoet aan een paar eisen, die wij doorgaans stellen. Alleen maakte ik de fout om van de weg af te draaien terwijl er nog iemand met een motor aan kwam. Die werd nieuwsgierig en kwam buurten. Daar had het bij kunnen blijven, maar kennelijk had hij het nieuwtje doorgegeven aan anderen, zodat we ons mochten verheugen in nog meer bezoek. Op een gegeven moment

Alice, Rosemar en Emanuelle

waren wij in het gezelschap van een heer en twee dames, Alice, een brutaaltje en Rosemary, bescheiden, maar aardig. Die laatsten bleken onderwijzeressen te zijn. Wil deelde na verloop van tijd wat parfum proefjes uit, die in dankbaarheid werden aanvaard. Of dat voor hun aanleiding was weten we niet, maar ze wilden samen met ons bidden. Rosemary haalde zelfs een bijbel tevoorschijn, die gezien het losbladige karakter, letterlijk stukgelezen was. Het werd nog mooier toen de dames voorstelden, dat ondergetekende hen voor zou gaan in het gebed. Dat wist ik nog af te winpelen, maar daarmee ontkwamen we er niet aan. Alice nam het voor haar rekening en in goed Engels werd de Heer gevraagd om voor een voorspoedig verloop van onze verdere reis te zorgen en ook om ons veilig door de nacht te leiden. Daarna namen we afscheid. De volgende morgen bleek onze tafel gestolen te zijn…… Op weg naar Fort Portal, over nog steeds hele slechte gravelwegen, vonden we de weg compleet geblokkeerd, door een gekapseisde vrachtauto. Hoe die dat voor elkaar gekregen had, was ons een raadsel, maar wij konden er niet meer langs. Dan rest je niets anders, dan je ziel in lijdzaamheid te betrachten en als toeschouwer plaats te nemen op de denkbeeldige tribune, samen met heel veel lokalen, om te zien hoe ze dit gaan oplossen. Een aanwezige politieagent meldde ons, dat ze de vrachtwagen spoedig aan de kant zouden trekken om de weg vrij te maken. Dat spoedig beek toch nog wel een paar uurtjes te duren en in plaats van aan de kant trekken, werd de hele vrachtauto met een ruk weer op z’n pootjes gezet. Wij hebben dit tafereeltje met verbazing aanschouwd en eerlijk gezegd, had ik er al rekening mee gehouden, dat we daar ter plekke de nacht hadden moeten doorbrengen. Dat viel dus een paar honderd procent mee. Vanuit Fort Portal hebben we een bezoek gebracht aan het Kibale Forest National Reserve, ook een soort nationaal park, bekend vanwege zijn grote populaties chimpansees. Voor 150 dollar kun je mee op een wandeling om deze apen, die het dichtst bij de mens komen (98%) in hun natuurlijke omgeving te zien. De tocht zou zo’n vier uur in beslag nemen, voor Wil reden om niet mee te gaan. Jammer, want achteraf bleek, dat we helemaal niet veel hoefden te lopen. De chimpansees bleken zich namelijk nogal ver van het vertrekpunt te bevinden, waardoor we het eerste stuk met de auto hebben gedaan. Nauwelijks hadden we de auto geparkeerd of we zagen de eerste chimpansees al. Meteen wordt ook duidelijk, dat ze gewend zijn mensen te zien, want ze trekken zich niets van ons aan. Alle tijd en gelegenheid dus om foto’s te maken en een filmpje te schieten. Hoewel gelukkig voor ons zich een paar leden van de familie op de grond ophouden, zit het grootste deel in de toppen van de bomen, waarvan je op z’n best alleen het silhouet ziet. Op een gegeven moment valt er met een grote plof iets naar beneden. Aanvankelijk denk ik dat het vruchten zijn, maar al gauw wordt duidelijk, dat het om uitwerpselen gaat. Want ook wat de stank betreft onderscheiden ze zich niet van de mensen, zo kan ik je verzekeren, evenals trouwens de hoeveelheid. Engelstaligen hebben het over “droppings” als ze uitwerpselen van dieren bedoelen; hoe kernachtig! Nu heeft iedereen wel eens een “dropping” van een vogel op zijn hoofd gehad, maar je moet er toch niet aan denken, dat …… afijn, maak de rest zelf maar af. Wat mij het meest is bij gebleven van dit bezoek heb ik niet op de foto noch op de video vast kunnen leggen, maar dat was het moment, waarop zonder een voor ons zichtbare of hoorbare aanleiding, de hele groep begint te krijsen en zich snel vanuit de hoogste toppen, slingerend van tak naar tak, naar de grond beweegt. Even later zijn ze allemaal uit het zicht verdwenen en wordt het stil om ons heen. Echt, een fantastisch moment! In de Bradt Guide

Gelardeerd met gezang

hadden we gelezen, dat in Fort Portal nog een goede camping moest zijn: The Gardens of Eden. Dat leek ons wel wat om een rustdag door te brengen. Bij aankomst op zaterdagmiddag om circa 14.00 uur hoorden wij uit een naburige kerk koorgezang; een beetje gospelachtig en het klonk niet echt verkeerd. Niettemin vraag je je dan al wel af, waarom de hele buurt daar van mee moet genieten en waarom ze het niet zonder versterker af kunnen. Diezelfde vraag stellen wij ook altijd, als een Iman zijn gelovigen oproept voor het gebed. Waarom moet dat met 1.000 (10.000?) Watt versterkt gebeuren? Zo’n buurman bleken we in The Gardens of Eden ook te hebben. Het koorgezang ging door tot zeven uur ’s avonds en werd alleen “verstoord” door de oproep van de Iman. Die meldt zich de volgende morgen als eerste; om even voor zessen, ongeveer gelijktijdig met de vele hanen uit de buurt, schalt zijn gebler over ons heen. Werkelijk waar, het zal wel een vers uit de koran zijn maar het is absoluut niet harmonieus, het is alleen maar geschreeuw, bijna gekrijs. Een uurtje is het stil en dan begint het gezang weer, maar nu duidelijk met een voorganger, waarbij tussen het zingen door de “Praise the Lord’s ” en de “Halleluja’s” over ons uit worden gestort. Je gelooft het niet, maar dit gaat de hele ochtend zo door. Denk je om een uurtje of een het gehad te hebben, begint aan de andere kant een concurrerende kerk. Die hebben duidelijk minder geoefend en het lijkt meer op een onbeholpen karaoke, dan op mooi zingen, maar ook dit keer rijkelijk gelardeerd met loftuitingen aan de Heer. Toevallig hebben we de avond hiervoor naar de film van onze reis in 2000 naar Tibet en Nepal gekeken. Daar komen het Boeddhisme en het Hindoeïsme, de twee andere belangrijke godsdiensten in de wereld, uitgebreid aan bod. Met name ook alle rituelen, uitwassen zou ik willen zeggen, die ook die religies met zich meebrengen. Dat kan toch van geen enkele godsdienst de bedoeling zijn? Voordat we verder rijden, hebben we in Fort Portal nog wat boodschappen gedaan. Nauwelijks hebben we de auto geparkeerd of daar komt een zeer vroom kijkende jongeman op ons af. Meestal willen ze je wat verkopen of op je auto passen of zoiets, maar deze wilde heel iets anders. Die wilde met ons samen een stukje uit de bijbel lezen. Zomaar op straat, echt waar, we verzinnen het niet. En hij is nog aanhoudend ook. Hij roept bij ons het (ouderwetse) beeld op van de Jehova Getuige, die de voet tussen de deur zet, nadat je voor hem hebt opengedaan. Hij blijft vriendelijk tot het laatst, maar wij raken hem pas kwijt als we wegrijden. Hierna hebben we een belangrijke stap zuidwaarts gezet op weg naar het zuidoosten van Oeganda. Op zoek naar een plek voor de nacht, kwamen we onverwachts een mooie accommodatie tegen, die noch in onze Bradt Guide noch in Tracks4Africa stond vermeld. Het was een prima plek, met gratis Wi-Fi en voor 5 euro ook een behoorlijk goed buffet. We waren zoals zo vaak de enige kampeerders en stonden behoorlijk ver van de weg af. Rustig dus zou je denken, maar ook daar bleken weer mensen te zijn, die vonden dat wij mee moesten genieten van hun geloofsuitingingen. Dit keer waren het overigens blanken. Het begon om half zeven met wat onregelmatig geklingel van het soort bellen, dat koeien in de Alpenlanden om hun nek dragen. Nu hebben we hier in Afrika ook al elektronisch klokkengebeier meegemaakt, dus ik ging er in eerste instantie van uit, dat dit een soort lokale variant was, maar na wat kort daarop plaatsvond, ben ik daar niet zo zeker meer van. Om half acht namelijk, werd het wat rumoerig om ons heen en bleek het een groep te zijn, die zich verzamelden voor het ochtendgebed. Dat moest dus uitgerekend bij ons op de stoep gebeuren. Begeleid door iemand met een gitaar werden een aantal liederen gezongen; tussendoor werd gebeden. En wij mochten er weer ongevraagd van mee genieten. Reli-gekte? Nu een beetje duidelijk geworden? En dan hebben we nog niet eens alle voorvallen vermeld! Als dit verhaal de lucht in gaat, zijn we bezig met onze laatste dag in Oeganda. We zijn neergestreken aan de overs van Lake Bunyonyi, een op 1.800 meter gelegen meertje. Daar hebben we meteen de eerste avond een zware onweersbui op ons dak gehad, de eerste van deze reis tot nu toe. Het was zo lang geleden, dat we alle lessen uit het verleden kennelijk vergeten waren, onder andere om de dakluiken te sluiten als we weggaan. Dat leverde dus een nat bed op. Voorlopig zullen we wel weer wat voorzichtiger zijn. Vanuit deze omgeving starten ook de voettochten naar de Gorilla’s. Wij hebben besloten om het niet te doen. Vonden wij de toegangsprijs altijd al belachelijk hoog, de laatst bij ons bekende bedraagt 750 dollar per persoon, de blessure van Wil is de belangrijkste overweging om er van af te zien. De wandeling is bergop, vaak op een glibberig pad en daardoor best heel inspannend, waar we met onze conditie al moeite genoeg mee zouden hebben gehad, zonder handicap. Moeten we dus toch nog een keer naar Blijdorp om daar Bokito of een familielid eens goed in de ogen te kijken. Want dat schijnt volgens de beschrijvingen het meest indrukwekkende te zijn van een ontmoeting met de berggorilla’s. Via de mooiste weg in Oeganda volgens de Bradt Guide, rijden we morgen naar Rwanda, naast Oeganda ook een land, dat we voor het eerst gaan bezoeken. Onze verwachtingen voor Oeganda waren hooggespannen, zo hebben jullie in een vorig verhaal kunnen lezen. Die zijn niet uitgekomen wat betreft de bewoners. Het land is qua natuurschoon zonder meer geweldig en een aanrader. Doordat het gemiddeld op grote hoogte ligt, is de temperatuur ondanks zijn ligging onder de evenaar, aangenaam. Nee, wat ons tegen is gevallen zijn de mensen. Waren we in Kenia gewend, dat we spontaan met een gulle lach en een handopsteken werden begroet, in Oeganda kijkt men stuurs, bijna boos naar ons als we passeren. Gebaren om geld of voedsel waren we sinds West Afrika niet meer gewend, maar waren hier weer aan de orde van de dag. Sterker nog, zelfs volwassen mannen schroomden niet om ons heel direct om geld te vragen. De “reli-gekte” maakte het voor ons ook niet gezelliger en dat onze tafel gestolen werd, kan een incident zijn geweest, maar gezien het gebedel, zijn we daar niet zo zeker van. Maar laat dat er niemand van weerhouden om een bezoek aan Oeganda te brengen, want er blijft genoeg over om van te genieten!

Inmiddels zijn we alweer een paar in Rwanda omdat of de stroom eruit lag of het internet het niet deed.